۱۱ راه جادویی فراموش نکردن زبان انگلیسی

از یاد بردن آموخته‌ها همواره یکی از نگرانی‌های ما انسان‌ها است. در این بین به‌طور ویژه، فراموش کردن زبان‌های خارجی که فراگرفته‌ایم بسیار  ناخوشایند است. زبان عامل ارتباط و تعامل ما با یکدیگر است و فراموشی آن یعنی اختلال در تعامل ما با دیگران؛ این اختلال درجات گوناگونی دارد و با اینکه گاهی می‌توان به کمک زبان بدن یا با ایما و اشاره  و یا با استفاده از عکس و نقاشی و شیوه‌های دیداری منظور خود را به آن‌ها برسانیم اما به هر صورت ممکن است بعضی مواقع نتوانیم به هیچ شیوه‌ای فرد مقابل را از مقصود خود آگاه کنیم. اینجاست که بسته به موقعیت، این عدم موفقیت در رساندن منظور می‌تواند به مشکلات کوچک و بزرگ و حتی بسیار جدی و حیاتی بدل شود و عواقب بدی در پی داشته باشد.

احتمالاً بسیاری از شما این حالت را تجربه کرده‌اید و افزون بر مشکلی که به این دلیل برای‌تان پیش آمده و نتوانسته‌اید منظور دیگری را درک کنید یا مقصود خود را به درستی به او انتقال دهید، دچار احساسات ناخوشایندی همچون شرم و احساس شکست شده‌اید. همچنین گاه ممکن است در نوشتن و یا موقع شرکت در امتحان‌های مختلف به زبان مورد نظر به مشکل برخورید. در هر حال اینکه به دلیل فراموشی واژگان، عبارات، ساخت‌های دستوری و … نتوانید از زبان به درستی و کاملی بهره  بگیرید موضوع ناخوشایندی است. اما آیا چاره‌ای وجود دارد که زبان‌هایی غیر از از زبان مادری خودمان را که فراگرفته‌ایم فراموش نکنیم؟ زبان انگلیسی چه‌طور؟ آیا می‌توان تدابیری اندیشید و شیوه‌هایی را به کار گرفت که زبان انگلیسی را فراموش نکنیم؟ پاسخ کوتاه اینکه، بله! اما قطعاً این پاسخ کافی نیست. پس پیشنهادمی‌‌کنیم برای آموختن این راهکارها تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.   

چرا باید زبان را به‌طور فعال یاد بگیرید و حفظ کنید؟

تفاوتی ندارد که در حال آمادگی برای یک آزمون مهم به زبان انگلیسی هستید یا قصد نوشتن نامه و مطلبی را برای یک فرد یا سازمان انگلیسی زبان دارید. همچنین ممکن است در تدارک سفر شخصی یا کاری و یا مهاجرت به کشوری باشید که در آنجا برای تعامل با افراد نیاز به دانستن این زبان دارید. حتی ممکن است یک زبان آموز زبان انگلیسی باشید. به هر شکل، به دلیل اینکه باید از این زبان استفاده کنید و از آنجا که برای یادگیری آن  انرژی و زمان زیادی صرف کرده‌اید، لازم است بکوشید تا میزان فراموشی واژگان، نکات دستوری و … انگلیسی شما به کمترین حد ممکن برسد. 

احتمالاً شما هم متوجه نکته‌ بسیار مهمی شده باشید که در جملات بالا پنهان بود! بله، دقیقاً. شما با هر سطحی از دانش زبانی در معرض خطر فراموش کردن آن هستید و از آن مصون نخواهید بود مگر با یادگیری و مطالعه مداوم! درست است که در سطوح مختلف، افراد شیوه‌های متفاوتی را برای یادگیری به کار می‌بندند اما هرگز نمی‌توان و نباید با این خیال که چون زبان انگلیسی را یاد گرفته و مدرک دوره یا امتحان خاصی را دریافت کرده‌ام دیگر نیازی به یادگیری ندارم، روند یادگیری را رها کرد. اما یادگیری به چه شکل؟ یقیناً شما هم نیک می‌دانید که یادگیری فعال است که به ما کمک می‌کند هم بهتر بیاموزیم و هم کمتر و دیرتر فراموش کنیم.  

در یادگیری فعال (Active Learning) زبان انگلیسی یا هر موضوع و زبان دیگری، فرد به شیوه مؤثری در فرآیند آموختن مشارکت دارد. چه این یادگیری به‌صورت خودخوان باشد و چه در کلاس درس و زیر نظر مربی و مدرس، فکر کردن، حل مساله، اکتشاف، نوشتن و صحبت کردن و نیز رویارویی با پرسش‌ها و چالش‌ها بخشی از فرآیند یادگیری به شمار می‌رود. در این استراتژی آموزشی که چنانچه دیدید گستره‌ وسیعی از فعالیت‌های مختلف را دربرمی‌گیرد؛ خلاف شیوه‌های سنتی آموزش، که در آن دانشجو و زبان آموز تنها شنونده و دریافت کننده سخنان و دانش استاد خویش هستند، یادگیری دلنشین‌تر است و احتمال فراموشی آموزه‌ها کمتر. هر چند ممکن است به دلیل تنوع بالای فعالیت‌ها و انرژی بیشتری که گاه از شخص می‌گیرد، اندکی دشوارتر به نظر برسد. اما در نهایت، بازده انرژی و زمان در این روش بیشتر است و نیاز به تکرار بیهوده و خلاصه‌برداری و یادداشت‌برداری بی‌هدف نیست. البته این نکته به آن معنا نیست که فعالیت‌های اخیر در یادگیری فعال جایی ندارد و این کارها مربوط به سیستم قدیمی است؛ بلکه منظور آن است که تمام آن‌ها در روش فعال، به شیوه‌ای هدفمند انجام می‌شود و بر پایه درک درست و عمیق‌تر مفاهیم بنا شده است و با یادگیری سطحی و زودگذر تفاوت بسیاری دارد.

بیشتر بخوانید: آیلتس خودخوان چیست؟

بدیهی است اگر زبان انگلیسی را به این شیوه بیاموزید، توانایی و مهارت شما در کاربرد زبان هم بهبود می‌یابد و کیفیت آموزش‌تان از هر جنبه‌ بالاتر خواهد رفت. پس وقت آن رسیده که به جای حفظ کردن لیستی بلند بالا از واژگان، اصطلاحات، عبارات و ضرب‌المثل‌ها و جملات و دیگر ساخت‌های زبانی، به یادگیری فعال روی آورید. فراموش نکنید دانش زبان شما با حفظ کردن فرهنگ واژگان و دیکشنری‌ها به دست نمی‌آید. این شاید بیهوده‌ترین و بدترین راه ممکن باشد. خب پس چه کنیم؟ واژگان را چگونه یاد بگیریم؟ اصطلاحات و عبارات را چه‌طور؟ یادگیری فعال چه اندازه به ما در آموختن دستور زبان کمک می‌کند؟ و چه تأثیری در توانایی صحبت کردن، خواندن و نوشتن و حتی شنیدن ما دارد؟ 

برای پاسخ عمیق و دقیق به این پرسش‌ها در حقیقت لازم است چند نکته مهم را به‌صورت کوتاه و گذرا اما مفید، با هم بررسی کنیم. نخست آنکه ذهن و مغز انسان با وجود توانایی بالایی که در فهم، دسته‌بندی، ذخیره و در نهایت بازیابی مطالب دارد نمی‌تواند مانند یک کامپیوتر یا موتور جستجو عمل کنند و همیشه در کسری از ثانیه و به اشاره‌ای آن اطلاعاتی را که ما بدان نیاز داریم به خاطر آورد. 

بنابراین، نباید انتظار داشت که هرگز هیچ چیز فراموشمان نشود و این پدیده را غیرطبیعی دانست. مهم آن است که بسامد، تعداد دفعات و مواردی را که دچار فراموشی واژگان و ذخایر دانش انگلیسی‌مان می‌شویم، با شیوه‌های راهبردی کاهش دهیم. از این گذشته، یادمان باشد که حافظه افراد مختلف با یکدیگر فرق دارد و بنابراین نباید خودمان را با دیگران مقایسه یا به علت فراموش کردن عبارات و جملات سرزنش کنیم. این کار انرژی مغز را که باید صرف یادآوری شود می‌گیرد.

نکته دیگر این است که گاهی دلیل به یاد نیاوردن اطلاعات خوانده شده، یاری نکردن یا ضعف حافظه ما  نیست؛ بلکه علت اصلی آن است که داده‌ها و آموخته‌ها به حافظه بلندمدت ما منتقل نشده‌اند. و این انتقال، با یادگیری فعال می‌تواند به شیوه‌ای بسیار سودمند و کارآمد انجام شود. مغز ما طی مراحل فرگشتی به گونه‌ای سازمان‌دهی شده که اطلاعات جدید ورودی را در ارتباط با دانسته‌های پیشین باز شناسد. به بیان ساده‌تر، مغز و ذهن انسان در نتیجه تلاش برای بقا طوری تنظیم شده که بین دانسته‌ها و اطلاعات دریافتی‌ ارتباط برقرار کند.

البته این را هم به یاد داشته باشیم که این ارتباط‌ها لزوماً و همواره از نوع  منطقی نیست و گاه می‌تواند غیر منطقی، غیر علمی و حتی اشتباه باشد اما به هر صورت در بسیاری از موارد هم نجات‌دهنده ما بوده است. یکی از مواردی که اتفاقاً این ویژگی می‌تواند در آن یاری‌رسان ما باشد همین موضوع یادگیری زبان انگلیسی است. در اینجا هم ممکن است گاه شما ارتباطی بین مطالب پیدا کنید و براساس آن حتی استدلا‌هایی داشته باشید که دقیقاً درست نباشد و حتی پیامدهای بدی در پی داشته باشد اما باید بدانید تعداد این موارد در قیاس با آنچه یاریگر شماست بسیار کم است. بنابراین، خودتان را از این شیوه محروم نسازید.  

به جای آموختن کلمات به‌صورت تکی و جداگانه، بکوشید واژه‌ها را در متن یاد بگیرید و آن‌ها را از حافظه کوتاه مدت خود به جایی بفرستید که باید باشند. یادگیری در متن به شما کمک می‌کند درک درستی از معنا و مفهوم واژگان و عبارات پیدا کنید و بنابراین نحوه درست ترکیب و استفاده از آن‌ها را حین گفت‌و‌گو، نوشتن و یا حتی خواندن نیز بیاموزید. نتیجه این فرآیند چیزی نیست جز بازیابی درست، دقیق و به موقع آموزه‌های شما. دقیقاً آنچه در پی‌اش هستید. همچنین توجه داشته باشید واژگان بسیاری نیز هستند که بیش از یک معنی دارند و این معانی ممکن است از هم دور و یا به هم نزدیک باشند و یادگیری در قالب متن به شما کمک می‌کند همه یا تعداد بیشتری از این معال‌ها را یاد گرفته و در موقعیت‌های مناسب از آن‌ها بهره گیرید. موقعیت‌ مناسب می‌تواند به این معنا باشد که یادگیری فعال درک دستوری شما را نیز بالا خواهد برد. نکته مهم اینکه هرگز انتظار نداشته باشید با یک بار خواندن یک واژه یا عبارت و اصطلاح، آن را برای همیشه به یاد بسپارید.

راهکار فراموش نکردن لغات انگلیسی

فراوانی واژگان، گستردگی ساخت‌ها‌ی زبانی و همچنین پویایی زبان به شما این اجازه را نمی‌دهد که بر تمام کلمات و جزئیات این زبان تسلط یابید. افزون بر این، به دلیل درهم تنیدگی زبان با اندیشه، فرهنگ، علم، هنر و به‌طور کلی حضور همیشگی آن در تمام لحظات زندگی انسان، ما هرگز نمی‌توانیم همه واژگان را بیاموزیم. جالب است بدانید که حتی خود  زبان‌وران انگلیسی نیز همه عبارات، امثال، کلمات و ساخت‌های این زبان را نمی‌دانند و ادعای دانستن تمام آن‌ها ادعای گزافی‌ست. و با خوب است بدانیم که در حقیقت، اصلاً نیازی نیست که در حالت عادی کسی تمام این‌ها را بداند. 

حتی نویسندگان، مترجمان و اندیشمندان و پژوهشگران زبان هم که همواره در حال آموختن هستند، و صد البته این اقتضا و التزام کارشان است، همه چیز را نمی‌دانند و ممکن است دچار فراموشی و اشتباه شوند. بنابراین در گام نخست باید  یادتان باشد به خودتان سخت نگیرید. لازم نیست تمام واژگان را بدانید یا به یاد آورید. مهم این است که در حد نیاز خود بتوانید به روان‌ترین و شیواترین شکل ممکن با دیگران ارتباط دو سویه برقرار کنید.

در گام بعد باید خودتان را مدام در معرض زبان قرار دهید. بهترین شیوه یادگیری و به خاطر سپردن و همچنین کاربرد زبان همین است و بس! باز یادآوری می‌کنیم که در هر سطحی، برای داشتن بالاترین بازده و بهترین استفاده از زبان باید با آن در ارتباط باشید. این شیوه‌های ارتباطی از داشتن دوست تا تماشای فیلم و سریال و گوش دادن به موسیقی و پادکست را شامل می‌شود؛ تا خواندن اخبار، مجله و کتاب‌های گوناگون و یا خاطره نویسی، نوشتن برنامه روزانه، مطالب علمی، ادبی، دلنوشته و بسیاری موارد دیگر.  حتی فکر کردن به زبان انگلیسی!

مهم نیست تا چه اندازه. میزان آن بستگی به اهداف، نیازها و شرایط شما دارد. مهم تنها در معرض بودن است. روزی چند دقیقه یا چند ساعت و چند صفحه مطالعه به زبان انگلیسی به شما کمک می‌کند تا بییشتر و بهتر یاد بگیرید و ضمن تقویت زبان خود از آموخته‌هایتان نیز ‌به‌شکل واقعی‌ و کاربردی‌تری بهره ببرید. در ادامه با هم راه‌هایی را مرور می‌کنیم که با یاری آن‌ها لغات انگلیسی را فراموش نخواهید کرد یا کمتر فراموش می‌کنید. بعضی از این موارد را  پیش‌تر نیز توضیح داده‌ایم اما به دلیل اهمیت فوق‌العاده‌ای که دارند لازم به ذکر دوباره‌شان است؛ البته مرورمان بر آن‌ها بسیار اجمالی‌تر خواهد بود.

• برنامه زمان‌بندی شده داشته باشید: چه برای یادگیری و چه تمرین باید پس از مشخص کردن هدف خود، برنامه‌ریزی کنید و به آن پایبند باشید. هر زمانی از شبانه‌روز را که برایتان بهتر است انتخاب کنید و به یک فعالیت خاص مرتبط با زبان انگلیسی بپردازید. مطالعه قبل از خواب کتاب‌های کلاسیک یا جدید شرکت در جمع دوستان به‌صورت هفتگی یا هر راه دیگر را به یک روند مداوم برای خود تبدیل کنید.

• همواره درحال یادگیری باشید: هرگز از  از روال یادگیری خود دست نکشید.

• کاربردهای خاص واژگان و عبارات را یاد بگیرید: این کار به  استفاده طبیعی‌تر اززبان انگلیسی در صحبت کردن و نوشتن کمک شایانی می‌کند.

• برای واژگان تصویر و داستان ذهنی بسازید: این مورد تقریباً مشابه قبلی‌ست چرا که در آن شما واژگان را در قالب عبارات خواهید آموخت. البته تفاوتی که دارند این است که در اینجا گاه تصاویر و داستان‌ها در سطح ناخودآگاه شما شکل می‌گیرند و لزومی ندارد برای آن‌ها تلاش کنید و این خود باز می‌گردد به همان داستان مغز ما که بالاتر توضیح دادیم. همچنین می‌توانید از تکتیک رمزگذاری و کدگذاری استفاده کنید.

• واژگان را در متن بیاموزید: از استراتژی‌های گوناگون از جمله پارافریز paraphrase کردن یا به یاد سپردن واژگان در جملات کوتاه کمک بگیرید. خلاق باشید و از تمام امکانات استفاده کنید و شیوه‌های مختلف پارافریز کردن را  به کار ببندید. از کاهش بندها و جزئیات گرفته تا جایگزینی هم معنی و نیز تغییر ساختار جمله یا بازآفرینی جملاتی با ساختار مشابه را در نظر داشته باشید. این شیوه به تقویت گرامر شما نیز کمک می‌کند. 

• با زبان روز و عبارات متداول آشنا شوید: هنگام صحبت کردن و نوشتن به جای قرار دادن کلمات در یک توالی خشک و ربات‌گونه پشت سر هم، بکوشید از عبارات رایج و مرسوم  استفاده کنید. به این ترتیب، درک چیزی که می‌گویید برای انگلیسی زبانان بسیار ساده‌تر خواهد بود. همچنین با این روش، برای هر موقعیتی پاسخ‌هایی آماده خواهید داشت و نیازی به فکر کردن زیاد از حد نیست. در این موقعیت خیلی نگران تلفظ‌‌تان نباشید. آنچه باید به آن دقت کنید این است که حتی اگر جمله و عبارتی که می‌گویید از نظر ساختار و دستور زبان درست باشد اما استفاده از چنین واژگان و بیان چنین جملاتی رایج نباشد، حرف شما برای زبان‌وران انگلیسی، نامفهموم خواهد بود. 

• با خواندن و گوش دادن فعال یاد بگیرید: هنگام خواندن متن‌های انگلیسی زیر هر چیزی که به یک عبارت شبیه است خط بکشید اینگونه الگوهای جملات یکسان را هم خواهید آموخت. از عبارات جدید به راحتی عبور نکنید؛آن‌ها را یادداشت کنید و در فرصت‌های متناوب در آینده مرور کنید. انتخاب یادداشت برداری دیجیتال یا دستی بر عهده خودتان! به هر شیوه‌ای که راحت‌ترید رفتار کنید. اگر شیوه دستی خسته‌تان می‌کند در لپ‌تاپ یا گوشی‌تان یادداشت بردارید و اگر خواندن از روی اسکرین و لوازم الکترونیکی برایتان دشوار است روی کاغذ بنویسید. گرچه ممکن است بعضی افراد و اساتید شیوه خاصی را بر دیگری برتبر بدانند اما مهم است.

• آموخته‌هایتان را مرور کنید: با مرور منظم آنچه فراگرفته‌اید آن‌ها را به خاطر بسپارید. مدام تمرین کنید تا بهترهم از زبان‌تان استفاده کنید.

• حتماً از آموزه‌هایتان استفاده کنید: تنها به جمع‌آوری داده و حفظ کردن نپردازید. بکوشید در گفت‌وگوهای روزانه و نوشتارتان ازانگلیسی بهره ببرید. با این کار فرصت فراموشی را به خودتان ندهید. 

• دوست یا پارتنر زبانی پیدا کنید: لازم نیست حتماً پارتنرتان نیتیو باشد. یک فرد علاقه‌مند به زبان انگلیسی یا یک زبان‌آموز نیز کمک‌تان می‌کند تا بهتر و بیشتر یاد بگیرید. درباره علایق مشترک خود حرف بزنید. درباره موضوعات مختلف علمی، تحلیل و نقد کتاب و فیلم و مباحث روز با یکدیگر گفت‌و گو کنید. 

• اگر می‌توانید سفر کنید: سفر به یک کشور انگلیسی زبان کمک می‌کند به‌شکل واقعی از زبان استفاده کنید. بسیار بیاموزید و دانش و حافظه خود را محک بزنید. حتی می‌توانید برای تقویت بیشتر انگلیسی، درباره سفر به کشورهای انگلیسی زبان تحقیق کنید. وبسایت‌های مهاجرتی، اقامتی و خدمات عمومی و خصوصی آن‌ها سر بزنید.

دلیل فراموشی لغات انگلیسی چیست؟

فراموشی ممکن است به دلایل مختلفی از جمله عدم یادگیری کارآمد، منتقل نشدن دانسته‌ها به حافظه بلند مدت، اضطراب، خستگی و دانش کم و محدود و … رخ دهد. همه ما زبان مادری را نخست با شنیدن آموخته‌ایم. شنیدن و سپس درک کردن از نخستین گام‌های یادگیری هر زبانی است. در انگلیسی نیز باید چنین رفتار کنید. درست مانند یک کودک در حال یادگیری حرف زدن. و این یعنی در معرض زبان بودن به‌صورت دائمی چه برای آموختن و چه استفاده از زبان. 

بیشتر بخوانید: معلم زبان آنلاین رایگان؛ 

سخن پایانی در این مقاله کوشیدیم به‌شکلی‌ ژرف و مفید به موضوع فراموشی زبان انگلیسی بپردازیم. به ضرورت یادگیری فعال اشاره کردیم و آن را توضیح دادیم و در آخر دلایل فراموش کردن زبان انگلیسی و  راهکارهایی را بررسی کردیم که به ما کمک می‌کنند آن را فراموش نکنیم.

دریافت مشاوره

برای شرکت در کلاس‌های آکادمی زبانمهر، فرم زیر را تکمیل کنید.